Trong môi trường kinh doanh hiện đại, Giám đốc hoặc người đại diện theo pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành và quản lý doanh nghiệp. Việc hiểu rõ trách nhiệm pháp lý của họ không chỉ giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả mà còn bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.
1. Giám Đốc và Người Đại Diện Theo Pháp Luật Là Ai?
Mục lục
Theo Điều 12 Luật Doanh nghiệp 2020, người đại diện theo pháp luật là cá nhân đại diện cho doanh nghiệp thực hiện các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch của doanh nghiệp, đại diện cho doanh nghiệp với tư cách người yêu cầu giải quyết việc dân sự, nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trước trọng tài, Tòa án và các quyền, nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
Trong nhiều trường hợp, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc cũng là người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng trùng nhau, và việc phân định rõ ràng là cần thiết để xác định trách nhiệm pháp lý.
2. Trách Nhiệm Pháp Lý Của Giám Đốc / Người Đại Diện Theo Pháp Luật
2.1. Trách Nhiệm Dân Sự
Giám đốc/người đại diện phải chịu trách nhiệm bồi thường nếu có hành vi vi phạm nghĩa vụ dẫn đến thiệt hại cho doanh nghiệp, cổ đông hoặc bên thứ ba. Ví dụ:
- Ký kết hợp đồng trái thẩm quyền.
- Quản lý tài sản công ty sai mục đích.
2.2. Trách Nhiệm Hành Chính
Các hành vi như chậm báo cáo thuế, không nộp hồ sơ đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp đúng hạn… có thể khiến Giám đốc bị xử phạt hành chính.
2.3. Trách Nhiệm Hình Sự
Trong một số trường hợp nghiêm trọng như:
- Trốn thuế.
- Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
- Lập hồ sơ giả để vay vốn, rút tiền…
Giám đốc hoặc người đại diện theo pháp luật có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự.
2.4. Trách Nhiệm Trước Cơ Quan Thuế và Kiểm Toán
Mọi hoạt động tài chính của doanh nghiệp đều phải minh bạch và hợp pháp. Giám đốc phải đảm bảo việc kê khai, nộp thuế đúng quy định, cũng như phối hợp đầy đủ với các cơ quan thanh tra, kiểm toán khi có yêu cầu.
3. Quy Định Cụ Thể Trong Luật Doanh Nghiệp 2020
3.1. Trách Nhiệm Của Người Đại Diện Theo Pháp Luật
Theo Điều 13 Luật Doanh nghiệp 2020, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp có trách nhiệm sau đây:
- Thực hiện quyền và nghĩa vụ được giao một cách trung thực, cẩn trọng, tốt nhất nhằm bảo đảm lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp.
- Trung thành với lợi ích của doanh nghiệp; không lạm dụng địa vị, chức vụ và sử dụng thông tin, bí quyết, cơ hội kinh doanh, tài sản khác của doanh nghiệp để tư lợi hoặc phục vụ lợi ích của tổ chức, cá nhân khác.
- Thông báo kịp thời, đầy đủ, chính xác cho doanh nghiệp về doanh nghiệp mà mình, người có liên quan của mình làm chủ hoặc có cổ phần, phần vốn góp theo quy định của Luật này.
Người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp chịu trách nhiệm cá nhân đối với thiệt hại cho doanh nghiệp do vi phạm trách nhiệm trên.
3.2. Trách Nhiệm Liên Đới Khi Có Nhiều Người Đại Diện
Nếu công ty có nhiều hơn một người đại diện theo pháp luật, Điều lệ công ty quy định cụ thể quyền, nghĩa vụ của từng người đại diện theo pháp luật. Trường hợp việc phân chia quyền, nghĩa vụ của từng người đại diện theo pháp luật chưa được quy định rõ trong Điều lệ công ty, thì mỗi người đại diện theo pháp luật của công ty đều là đại diện đủ thẩm quyền của doanh nghiệp trước bên thứ ba; tất cả người đại diện theo pháp luật phải chịu trách nhiệm liên đới đối với thiệt hại gây ra cho doanh nghiệp theo quy định của pháp luật dân sự và quy định của pháp luật có liên quan.
3.3. Các Trường Hợp Chấm Dứt Đại Diện
Theo quy định tại Điều 140 Bộ luật Dân sự 2015, khi chấm dứt đại diện, quyền và nghĩa vụ pháp lý phát sinh từ giao dịch dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện sau khi chấm dứt đại diện đều không có giá trị pháp lý đối với người được đại diện.
4. Biện Pháp Giảm Thiểu Rủi Ro Pháp Lý
- Nắm vững quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế, Luật Lao động.
- Ủy quyền đúng cách cho cấp dưới và kiểm soát chặt chẽ hoạt động của doanh nghiệp.
- Sử dụng dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp để cập nhật kịp thời những thay đổi pháp luật.
5. Kết Luận
Hiểu rõ và thực hiện đúng trách nhiệm pháp lý của Giám đốc / người đại diện theo pháp luật không chỉ giúp doanh nghiệp vận hành hiệu quả, mà còn bảo vệ cá nhân người đứng đầu khỏi các rủi ro pháp lý nghiêm trọng. Đây là yếu tố then chốt để xây dựng một doanh nghiệp minh bạch, bền vững và đáng tin cậy.
