Thủ tục ly hôn đơn phương: Hồ sơ và quy trình

Ly hôn đơn phương là giải pháp pháp lý khi một bên vợ hoặc chồng muốn chấm dứt quan hệ hôn nhân nhưng bên còn lại không đồng thuận. Đây là một trong những thủ tục phức tạp trong pháp luật Hôn nhân và Gia đình, đòi hỏi người yêu cầu ly hôn cần nắm rõ quy trình, hồ sơ và các quyền, nghĩa vụ liên quan. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ thủ tục ly hôn đơn phương, hồ sơ cần chuẩn bị và các bước thực hiện theo đúng quy định mới nhất năm 2025.

1. Ly hôn đơn phương là gì?

Theo Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, ly hôn đơn phương (còn gọi là ly hôn theo yêu cầu một phía) là việc một bên vợ hoặc chồng yêu cầu Tòa án giải quyết việc ly hôn, khi không có sự đồng thuận từ bên kia.

Trường hợp này xảy ra phổ biến khi:

• Một bên không đồng ý ly hôn
• Một bên cố tình tránh né không ký vào đơn ly hôn thuận tình
• Có hành vi bạo lực gia đình, ngoại tình, bỏ bê nghĩa vụ…

2. Điều kiện để ly hôn đơn phương

Tòa án chỉ chấp nhận giải quyết ly hôn đơn phương khi có đủ căn cứ chứng minh:

• Cuộc sống hôn nhân không còn hạnh phúc
• Hai vợ chồng không thể chung sống lâu dài
• Một bên vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ vợ chồng
• Có dấu hiệu bạo hành, ngoại tình hoặc bỏ mặc gia đình

Nếu có con chung hoặc tài sản chung, Tòa án sẽ tiến hành giải quyết đồng thời trong quá trình xét xử.

3. Hồ sơ ly hôn đơn phương cần những gì?

Khi yêu cầu ly hôn đơn phương, người khởi kiện cần chuẩn bị hồ sơ ly hôn đầy đủ, bao gồm:

3.1. Đơn ly hôn đơn phương (theo mẫu)

• Ghi rõ lý do xin ly hôn
• Thông tin hai vợ chồng
• Đề nghị về quyền nuôi con, chia tài sản

3.2. Giấy tờ cá nhân:

• Bản sao Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân/hộ chiếu của cả hai
• Bản sao Sổ hộ khẩu
• Bản sao Giấy chứng nhận kết hôn (bản chính để Tòa lưu nếu ly hôn)

3.3. Giấy tờ khác (nếu có):

• Giấy khai sinh con (nếu có con chung)
• Tài liệu chứng minh tài sản chung – riêng (sổ đỏ, hợp đồng mua bán, tài khoản ngân hàng…)
• Tài liệu chứng minh hành vi vi phạm: ảnh, video, đơn trình báo công an (nếu có hành vi bạo lực, ngoại tình…)

4. Thẩm quyền giải quyết ly hôn đơn phương

Theo quy định tại Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn (người bị kiện) cư trú hoặc làm việc là nơi có thẩm quyền giải quyết.

Trường hợp đặc biệt:

• Nếu không rõ địa chỉ bị đơn: nộp tại nơi cư trú cuối cùng hoặc nơi bị đơn có tài sản
• Nếu có yếu tố nước ngoài: nộp tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh

5. Quy trình thủ tục ly hôn đơn phương năm 2025

Quy trình ly hôn đơn phương gồm 6 bước cơ bản như sau:

Bước 1: Chuẩn bị và nộp hồ sơ

• Gửi hồ sơ đến Tòa án nhân dân cấp quận/huyện nơi bị đơn cư trú
• Nộp trực tiếp hoặc qua đường bưu điện
• Tòa tiếp nhận và cấp giấy xác nhận nộp đơn

Bước 2: Nộp tạm ứng án phí

• Sau khi hồ sơ hợp lệ, Tòa án sẽ ra thông báo tạm ứng án phí
• Người yêu cầu nộp tại Chi cục Thi hành án dân sự và nộp lại biên lai cho Tòa

Mức án phí sơ thẩm:

• 300.000 đồng nếu không có tranh chấp tài sản
• Nếu có tranh chấp tài sản, án phí theo tỷ lệ % giá trị tài sản

Bước 3: Thụ lý vụ án

• Tòa án ra quyết định thụ lý vụ án
• Gửi thông báo cho bị đơn để lấy ý kiến phản hồi

Bước 4: Hòa giải và thu thập chứng cứ

• Tòa án tiến hành phiên hòa giải
• Nếu hòa giải thành, vụ án chấm dứt
• Nếu không thành, tiếp tục xét xử

Bước 5: Xét xử sơ thẩm

• Tòa án mở phiên tòa sơ thẩm
• Ra bản án ly hôn nếu đủ điều kiện chấm dứt hôn nhân
• Quyết định về quyền nuôi con, cấp dưỡng, chia tài sản nếu có yêu cầu

Bước 6: Thi hành án và kháng cáo (nếu có)

• Bản án có hiệu lực sau 15 ngày (nếu không kháng cáo)
• Nếu có kháng cáo, chuyển lên Tòa án cấp trên để giải quyết phúc thẩm

6. Quyền nuôi con và chia tài sản khi ly hôn đơn phương

6.1. Quyền nuôi con

Theo Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quyền nuôi con sẽ căn cứ:

• Lợi ích tốt nhất của con
• Ai có điều kiện nuôi dưỡng, chăm sóc tốt hơn
• Con trên 7 tuổi được hỏi nguyện vọng

Thông thường, mẹ sẽ được ưu tiên nuôi con dưới 36 tháng tuổi, trừ khi có bằng chứng cho thấy không đủ điều kiện.

6.2. Chia tài sản chung

Tài sản chung trong hôn nhân được chia theo nguyên tắc 50/50, có xét đến:

• Công sức đóng góp
• Lỗi của mỗi bên trong việc làm hôn nhân tan vỡ
• Hoàn cảnh cụ thể của vợ/chồng

Tài sản riêng (trước khi kết hôn hoặc được tặng riêng, thừa kế riêng) không bị chia.

7. Lưu ý khi thực hiện ly hôn đơn phương

• Chuẩn bị đầy đủ bằng chứng nếu muốn giành quyền nuôi con hoặc chứng minh lỗi đối phương
• Không nên tự ý giấu tài sản vì Tòa án có quyền truy xét
• Có thể ủy quyền luật sư nếu không thể trực tiếp tham gia phiên tòa
• Thời gian giải quyết ly hôn đơn phương từ 4 đến 6 tháng, có thể lâu hơn nếu bên kia cố tình gây khó dễ

Kết luận

Thủ tục ly hôn đơn phương đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hồ sơ pháp lý, chứng cứ và tâm lý. Việc hiểu rõ quy trình sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian, tránh tranh chấp không đáng có và bảo vệ quyền lợi của bản thân. Trong những vụ ly hôn phức tạp liên quan đến tài sản lớn, con chung hoặc yếu tố nước ngoài, bạn nên tìm đến luật sư chuyên gia để được hỗ trợ kịp thời và chính xác.