Cách xử lý khi doanh nghiệp bị kiện vì vi phạm hợp đồng

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh và phức tạp, tranh chấp hợp đồng trở thành rủi ro pháp lý phổ biến mà nhiều doanh nghiệp phải đối mặt. Việc bị khởi kiện vì vi phạm hợp đồng không chỉ gây áp lực tài chính mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín, hoạt động sản xuất – kinh doanh và mối quan hệ đối tác lâu dài. Do đó, nắm rõ cách xử lý đúng pháp luật khi doanh nghiệp bị kiện là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Hiểu đúng về vi phạm hợp đồng và trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp

Vi phạm hợp đồng là gì theo quy định pháp luật?

Theo Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Thương mại 2005, vi phạm hợp đồng được hiểu là hành vi không thực hiện, thực hiện không đầy đủ hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ đã cam kết trong hợp đồng. Đối với doanh nghiệp, vi phạm hợp đồng có thể phát sinh từ lỗi chủ quan, rủi ro khách quan hoặc do điều khoản hợp đồng không được soạn thảo chặt chẽ.

Các dạng vi phạm hợp đồng thường gặp trong hoạt động kinh doanh

• Không giao hàng hoặc giao hàng không đúng chất lượng, số lượng
• Chậm thanh toán hoặc không thanh toán theo thỏa thuận
• Vi phạm nghĩa vụ bảo mật, độc quyền hoặc nghĩa vụ hợp tác
• Đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật

Những vi phạm này thường là căn cứ để bên còn lại khởi kiện ra Tòa án nhân dân hoặc Trọng tài thương mại.

Hệ quả pháp lý khi doanh nghiệp bị kiện

Doanh nghiệp có thể phải đối mặt với:

• Nghĩa vụ phạt vi phạm hợp đồng
• Bồi thường thiệt hại thực tế phát sinh
• Bị buộc tiếp tục thực hiện hợp đồng hoặc chấm dứt hợp đồng
• Ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh và uy tín thương mại

Các bước doanh nghiệp cần thực hiện ngay khi bị khởi kiện

Kiểm tra tính hợp lệ của đơn khởi kiện

Ngay khi nhận được thông báo thụ lý, doanh nghiệp cần rà soát:

• Thẩm quyền giải quyết của Tòa án hoặc Trọng tài
• Thời hiệu khởi kiện theo quy định pháp luật
• Tư cách pháp lý của bên khởi kiện

Việc xác định đúng các yếu tố này có thể giúp doanh nghiệp loại trừ những yêu cầu khởi kiện không hợp pháp.

Rà soát toàn bộ hợp đồng và hồ sơ liên quan

Doanh nghiệp cần thu thập và kiểm tra:

• Hợp đồng chính, phụ lục hợp đồng
• Biên bản giao nhận, nghiệm thu, thanh toán
• Email, công văn, tin nhắn thể hiện quá trình thực hiện hợp đồng

Đây là nguồn chứng cứ quan trọng để bảo vệ doanh nghiệp trong quá trình giải quyết tranh chấp.

Đánh giá mức độ vi phạm và khả năng miễn trách nhiệm

Doanh nghiệp cần xác định:

• Có thực sự vi phạm hợp đồng hay không
• Vi phạm có xuất phát từ sự kiện bất khả kháng hoặc lỗi của bên còn lại
• Có căn cứ miễn hoặc giảm trách nhiệm theo hợp đồng và pháp luật

Xem thêm: Quy định mới về bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Việt Nam

Lựa chọn chiến lược xử lý tranh chấp phù hợp

Ưu tiên thương lượng và hòa giải

Thương lượng, hòa giải là phương thức giải quyết tranh chấp ít tốn kém, tiết kiệm thời gian và giúp duy trì quan hệ kinh doanh. Trong nhiều trường hợp, việc chủ động đề xuất phương án khắc phục hoặc chia sẻ rủi ro có thể giúp doanh nghiệp tránh được một vụ kiện kéo dài.

Chuẩn bị phương án bảo vệ quyền lợi tại Tòa án hoặc Trọng tài

Nếu tranh chấp không thể giải quyết bằng hòa giải, doanh nghiệp cần:

• Xây dựng lập luận pháp lý chặt chẽ
• Chuẩn bị đầy đủ chứng cứ phản biện
• Cân nhắc đưa ra yêu cầu phản tố nếu quyền lợi của doanh nghiệp bị xâm phạm

Tuân thủ nghiêm túc quy trình tố tụng

Việc chậm nộp tài liệu, vắng mặt không lý do chính đáng hoặc không tuân thủ yêu cầu của cơ quan giải quyết tranh chấp có thể gây bất lợi nghiêm trọng cho doanh nghiệp

Vai trò của luật sư trong việc bảo vệ doanh nghiệp bị kiện

Tư vấn chiến lược pháp lý toàn diện

Luật sư sẽ giúp doanh nghiệp đánh giá rủi ro, dự đoán kết quả tranh chấp và lựa chọn phương án xử lý tối ưu, phù hợp với mục tiêu kinh doanh.

Đại diện doanh nghiệp tham gia giải quyết tranh chấp

Luật sư có thể đại diện doanh nghiệp trong quá trình thương lượng, hòa giải, tham gia tố tụng tại Tòa án hoặc Trọng tài thương mại, giúp giảm áp lực và hạn chế sai sót pháp lý.

Hỗ trợ thi hành án và xử lý hậu quả tranh chấp

Sau khi có bản án hoặc phán quyết, luật sư tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp trong việc thi hành, đàm phán nghĩa vụ và ổn định hoạt động kinh doanh.

Giải pháp phòng ngừa rủi ro bị kiện vi phạm hợp đồng

Soạn thảo hợp đồng chặt chẽ, rõ ràng

Hợp đồng cần quy định cụ thể về quyền, nghĩa vụ, phạt vi phạm, bồi thường thiệt hại và các trường hợp miễn trách nhiệm để hạn chế tranh chấp.

Kiểm soát chặt chẽ quá trình thực hiện hợp đồng

Doanh nghiệp nên xây dựng quy trình quản lý hợp đồng, theo dõi tiến độ thực hiện và lưu trữ đầy đủ hồ sơ, chứng từ.

Sử dụng dịch vụ tư vấn pháp lý thường xuyên

Việc có luật sư doanh nghiệp đồng hành sẽ giúp doanh nghiệp phát hiện sớm rủi ro pháp lý và xử lý kịp thời trước khi tranh chấp phát sinh.

Xem thêm: Hướng dẫn thực thi Luật Nhà ở và Luật Kinh doanh Bất động sản mới nhất

Kết luận

Bị kiện vì vi phạm hợp đồng là tình huống không doanh nghiệp nào mong muốn, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được xử lý đúng cách và đúng pháp luật. Việc chủ động đánh giá rủi ro, lựa chọn chiến lược phù hợp và có sự hỗ trợ của luật sư sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu thiệt hại, bảo vệ uy tín và duy trì hoạt động kinh doanh bền vững.