Sa thải nhân viên đúng luật: Điều kiện và quy trình

Sa thải nhân viên là hình thức kỷ luật cao nhất mà người sử dụng lao động có thể áp dụng khi người lao động vi phạm nghiêm trọng nội quy công ty. Tuy nhiên, nếu không thực hiện đúng quy định của pháp luật, người sử dụng lao động có thể bị phạt hoặc buộc bồi thường. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nắm rõ điều kiện và quy trình sa thải nhân viên đúng luật, dựa trên Bộ luật Lao động 2019 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Sa thải là gì?

Theo Điều 125 của Bộ luật Lao động 2019, sa thải là hình thức xử lý kỷ luật lao động nghiêm khắc nhất, áp dụng khi người lao động có hành vi vi phạm nghiêm trọng khiến công ty không thể tiếp tục sử dụng lao động đó.

Sa thải đồng nghĩa với việc chấm dứt hợp đồng lao động ngay lập tức và không được hưởng trợ cấp thôi việc (trừ một số trường hợp đặc biệt).

Các hành vi bị xử lý kỷ luật sa thải

Người lao động chỉ có thể bị sa thải trong các trường hợp cụ thể sau đây (Điều 125 Bộ luật Lao động 2019):

Trộm cắp, tham ô, đánh bạc, cố ý gây thương tích

Nếu người lao động thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật hình sự ngay tại nơi làm việc như:

• Trộm cắp tài sản
• Tham ô
• Đánh bạc
• Sử dụng ma túy
• Gây thương tích cho đồng nghiệp, cấp trên hoặc khách hàng

Tiết lộ bí mật kinh doanh, công nghệ

Người lao động cố ý tiết lộ hoặc cung cấp thông tin bảo mật, bí quyết sản xuất, bí mật công nghệ của doanh nghiệp cho bên thứ ba mà không được phép.

Gây thiệt hại nghiêm trọng

• Làm mất, hư hỏng tài sản của công ty với giá trị lớn
• Gây thiệt hại nghiêm trọng đến uy tín, thương hiệu, quan hệ khách hàng

Vi phạm nội quy nhiều lần

• Người lao động đã bị xử lý kỷ luật kéo dài thời hạn nâng lương, chuyển công tác, nhưng tiếp tục tái phạm trong thời gian đang chịu kỷ luật.
• Lặp lại hành vi vi phạm nhiều lần trong thời gian thử việc hoặc đang có cảnh cáo bằng văn bản.

Nghỉ việc không phép

• Tự ý nghỉ việc từ 5 ngày làm việc trở lên trong 30 ngày liên tục hoặc
• Từ 20 ngày làm việc cộng dồn trong 365 ngày, mà không có lý do chính đáng (ốm đau, thiên tai, có xác nhận của bệnh viện…).

Xem thêm: dịch vụ luật sư doanh nghiệp

Quy trình sa thải nhân viên đúng luật

Việc sa thải nhân viên không thể thực hiện một cách cảm tính, mà phải tuân thủ quy trình nghiêm ngặt theo quy định pháp luật, cụ thể tại Nghị định 145/2020/NĐ-CP.

Bước 1: Xác minh và thu thập bằng chứng

• Ghi nhận hành vi vi phạm
• Thu thập tài liệu, hình ảnh, video, lời khai liên quan
• Lập biên bản vi phạm rõ ràng, có chữ ký người làm chứng

Bước 2: Thông báo bằng văn bản

• Gửi thông báo mời họp xử lý kỷ luật lao động đến người lao động
• Nêu rõ thời gian, địa điểm, nội dung cuộc họp
• Phải gửi trước ít nhất 5 ngày làm việc

Bước 3: Tổ chức cuộc họp xử lý kỷ luật

Thành phần gồm:

• Đại diện người sử dụng lao động
• Đại diện tổ chức công đoàn cơ sở
• Người lao động bị xử lý (hoặc người đại diện hợp pháp)
• Người làm chứng (nếu có)

Cuộc họp phải được lập biên bản và lưu giữ.

Bước 4: Ra quyết định sa thải

• Thời hiệu xử lý kỷ luật: Không quá 6 tháng kể từ ngày phát hiện vi phạm
• Quyết định sa thải phải được lập thành văn bản, ghi rõ lý do, căn cứ pháp lý và thời điểm có hiệu lực.

Bước 5: Thông báo cho người lao động và cơ quan liên quan

• Gửi quyết định cho người lao động
• Thực hiện thủ tục chấm dứt hợp đồng, chốt sổ bảo hiểm, giải quyết chế độ liên quan (nếu có).

Xem thêm: luật sư hôn nhân gia đình tphcm

Những lưu ý quan trọng khi sa thải nhân viên

• Không được sa thải phụ nữ mang thai, đang nghỉ thai sản hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi.
• Không được sa thải người đang nghỉ ốm đau, tai nạn, điều trị bệnh nghề nghiệp.
• Hành vi vi phạm phải được quy định rõ ràng trong nội quy lao động của công ty.
• Sa thải sai quy trình có thể khiến công ty phải bồi thường nhiều tháng lương cho người lao động.

Xử phạt khi sa thải trái pháp luật

Theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP, người sử dụng lao động sa thải trái quy định sẽ bị:

• Phạt hành chính từ 10 – 75 triệu đồng
• Buộc nhận người lao động trở lại làm việc
• Bồi thường tiền lương, đóng BHXH cho thời gian không làm việc
• Trả trợ cấp thôi việc (nếu đủ điều kiện)

Trách nhiệm của người lao động khi bị sa thải

• Bàn giao tài sản, công cụ lao động, tài liệu công việc
• Thanh lý các khoản vay, mượn, tạm ứng
• Ký biên bản bàn giao và hoàn tất thủ tục thôi việc
• Có quyền khiếu nại, tố cáo nếu bị sa thải trái luật

Giải pháp hạn chế tranh chấp lao động

Để giảm thiểu rủi ro và mâu thuẫn trong xử lý kỷ luật lao động, các doanh nghiệp nên:

• Xây dựng nội quy lao động chi tiết, rõ ràng
• Đào tạo, phổ biến nội quy cho nhân viên khi vào làm
• Ghi nhận hành vi vi phạm một cách minh bạch, có chứng cứ
• Luôn có sự tham gia của tổ chức công đoàn trong xử lý kỷ luật

Xem thêm: công ty luật HCM

Kết luận

Việc sa thải nhân viên đúng luật không chỉ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý mà còn thể hiện tính chuyên nghiệp trong quản trị nhân sự. Người sử dụng lao động cần hiểu rõ các điều kiện, quy trình và tuân thủ đầy đủ quy định của Bộ luật Lao động để đảm bảo quyền lợi cho cả hai bên. Trong trường hợp có tranh chấp, nên tìm đến luật sư lao động hoặc cơ quan chức năng để được tư vấn kịp thời.